نقشه تابلو برق جرثقیل سقفی|راهنمای مدارهای الکتریکی
تابلو برق، قلب کنترل سیستم جرثقیل سقفی است و وظیفه تأمین برق و کنترل عملکرد موتورهای حرکت و بالابری را بر عهده دارد. نقشه تابلو برق نشان می‌دهد که اجزای داخلی تابلو چگونه به هم متصل شده‌اند و جریان برق چگونه توزیع می‌شود.
نقشه تابلو برق جرثقیل سقفی چیست؟
این نقشه‌ها شامل مدارهای قدرت و فرمان هستند که عملکرد کلی سیستم را مشخص می‌کنند. داشتن یک نقشه دقیق و استاندارد باعث می‌شود که نصب، عیب‌یابی و تعمیرات تابلو برق سریع‌تر و ایمن‌تر انجام شود.
انواع نقشه‌های تابلو برق جرثقیل سقفی
نقشه‌های تابلو برق جرثقیل سقفی معمولاً به دو بخش کلی تقسیم می‌شوند: نقشه مدار قدرت و نقشه مدار فرمان. هرکدام از این مدارها بسته به نوع جرثقیل مورد استفاده، طراحی خاص خود را دارند. در ادامه، انواع این نقشه‌ها را توضیح می‌دهیم.
۱. نقشه مدار قدرت
این مدار مربوط به تأمین و کنترل جریان برق ورودی به موتورهای جرثقیل است و شامل تجهیزات اصلی قدرت مانند کنتاکتورها، فیوزها، کلیدهای حرارتی و درایوها می‌شود.
انواع نقشه‌های مدار قدرت در جرثقیل سقفی
✅ مدار قدرت ساده برای جرثقیل‌های تک‌سرعته
شامل یک کنتاکتور برای روشن و خاموش کردن موتور
دارای کلید حرارتی برای محافظت در برابر اضافه‌بار
مناسب برای جرثقیل‌های ساده با موتورهای تک‌سرعته
✅ مدار قدرت برای جرثقیل‌های دوسرعته
دارای دو کنتاکتور برای تنظیم سرعت بالا و پایین
شامل یک کلید حرارتی برای هر دو حالت سرعت
معمولاً در جرثقیل‌هایی با موتورهای دوسرعته (Dahlander) استفاده می‌شود
✅ مدار قدرت با اینورتر (VFD – Variable Frequency Drive)
شامل یک درایو اینورتر برای کنترل سرعت موتور به‌صورت نرم
کاهش استهلاک قطعات مکانیکی و افزایش دقت در کنترل جرثقیل
مناسب برای سیستم‌هایی که نیاز به تنظیم دقیق سرعت دارند
✅ مدار قدرت برای جرثقیل‌های چندموتوره
در جرثقیل‌هایی که چندین موتور برای حرکت طولی، عرضی و بالابری دارند
هر موتور دارای کنتاکتور و مدار حفاظتی مستقل است
امکان کنترل هم‌زمان یا جداگانه موتورهای مختلف
۲. نقشه مدار فرمان
مدار فرمان وظیفه کنترل عملکرد جرثقیل، دریافت دستورات اپراتور و اجرای آن‌ها را دارد. این مدار شامل تجهیزاتی مانند رله‌ها، PLC، لیمیت سوئیچ‌ها و شستی‌های کنترل است.
انواع نقشه‌های مدار فرمان در جرثقیل سقفی
✅ مدار فرمان ساده با رله و کنتاکتور
کنترل با استفاده از شستی‌های دستی (Push Button)
شامل مدار قطع و وصل برای بالا، پایین، چپ و راست
مناسب برای جرثقیل‌های ساده و سنتی
✅ مدار فرمان با PLC (در جرثقیل‌های پیشرفته)
استفاده از PLC (Programmable Logic Controller) برای اجرای دستورات
امکان برنامه‌ریزی برای کنترل دقیق حرکت جرثقیل
مناسب برای سیستم‌های اتوماتیک و نیمه‌اتوماتیک
✅ مدار فرمان رادیویی (Wireless Remote Control)
برای کنترل از راه دور جرثقیل
دارای گیرنده و فرستنده بی‌سیم برای ارسال فرمان‌ها
شامل مدار امنیتی برای جلوگیری از تداخل سیگنال‌ها
✅ مدار فرمان با اینورتر (VFD Control Circuit)
امکان کنترل نرم و تدریجی حرکت جرثقیل
کاهش شوک‌های الکتریکی و مکانیکی هنگام تغییر سرعت
قابلیت تنظیم پارامترهای سرعت و شتاب از طریق برنامه‌ریزی درایو
✅ مدار فرمان دارای سیستم ایمنی پیشرفته
مجهز به لیمیت سوئیچ‌ها برای جلوگیری از برخورد جرثقیل با انتهای مسیر
دارای سیستم اضطراری (Emergency Stop) برای قطع سریع جریان برق
شامل مدارهای حفاظتی برای جلوگیری از اضافه‌بار و داغ شدن بیش از حد موتور
نقشه سیم‌کشی داخلی تابلو برق
این نقشه نشان‌دهنده نحوه اتصال سیم‌ها و کابل‌ها به تجهیزات داخل تابلو است و شامل بخش‌های زیر می‌شود:
- مسیرهای سیم‌کشی بین کنتاکتورها، فیوزها، ترمینال‌ها و تجهیزات کنترلی
- شماره‌گذاری سیم‌ها برای ساده‌تر شدن عیب‌یابی
- نحوه اتصال کابل‌های خروجی به موتورهای حرکت طولی، عرضی و بالابر
اجزای مهم در نقشه تابلو برق جرثقیل
- مدار قدرت: شامل کنتاکتورها، فیوزها، کلیدهای حرارتی و ترانسفورماتورها
- مدار فرمان: شامل رله‌ها، PLC، تایمرها و تجهیزات کنترلی
- اتصالات داخلی و کابل‌های خروجی به موتور، ترولی و سایر بخش‌ها
- سیستم‌های حفاظتی مانند بی‌متال و کلید محافظ جان
عملکرد اجزای مهم در نقشه تابلو برق جرثقیل سقفی
تابلو برق جرثقیل سقفی شامل اجزای متعددی است که برای تأمین برق، کنترل حرکت و ایمنی سیستم استفاده می‌شوند. در ادامه، مهم‌ترین بخش‌های آن را معرفی و توضیح می‌دهیم:
۱. مدار قدرت (Power Circuit)
این بخش از تابلو برق وظیفه تأمین و کنترل برق ورودی به موتورهای جرثقیل را بر عهده دارد.
✅ کنتاکتور (Contactor)
وظیفه قطع و وصل جریان برق به موتور را دارد.
معمولاً برای کنترل حرکت طولی، عرضی و بالابر، چند کنتاکتور در تابلو استفاده می‌شود.
✅ فیوز و کلید مینیاتوری (MCB – Miniature Circuit Breaker)
از تجهیزات در برابر اضافه جریان و اتصال کوتاه محافظت می‌کنند.
فیوزها و کلیدهای مینیاتوری در ورودی تابلو و مسیرهای مختلف قرار می‌گیرند.
✅ کلید حرارتی (Thermal Overload Relay – TOR)
از موتور در برابر اضافه‌بار محافظت می‌کند.
هنگام گرم شدن بیش از حد موتور، جریان را قطع می‌کند تا از آسیب جلوگیری شود.
✅ ترانسفورماتور (Transformer)
ولتاژ برق ورودی را به سطح مناسب برای تجهیزات کنترلی کاهش می‌دهد.
معمولاً در جرثقیل‌هایی که با ۳۸۰ ولت کار می‌کنند، یک ترانس ۲۲۰ یا ۲۴ ولتی برای مدار فرمان استفاده می‌شود.
✅ درایو اینورتر (VFD – Variable Frequency Drive)
سرعت موتور را کنترل می‌کند و باعث راه‌اندازی نرم و کاهش استهلاک قطعات مکانیکی می‌شود.
معمولاً در جرثقیل‌هایی که نیاز به کنترل دقیق سرعت دارند، استفاده می‌شود.
۲. مدار فرمان (Control Circuit)
این مدار وظیفه کنترل عملکرد جرثقیل را دارد و از اجزای زیر تشکیل شده است:
✅ رله کمکی (Auxiliary Relay)
برای ارسال سیگنال‌های کنترلی به کنتاکتورها و تجهیزات دیگر استفاده می‌شود.
به عنوان یک واسطه برای اجرای فرمان‌ها در مدار فرمان عمل می‌کند.
✅ PLC (Programmable Logic Controller) یا کنترلر جرثقیل (در سیستم‌های پیشرفته)
وظیفه پردازش فرمان‌ها و اجرای برنامه‌های کنترلی را دارد.
در سیستم‌های هوشمند و اتوماتیک، PLC جایگزین رله‌های قدیمی شده است.
✅ تایمر (Timer)
برای تأخیر در قطع یا وصل شدن مدار استفاده می‌شود.
مثلاً در برخی جرثقیل‌ها برای تأخیر در تغییر جهت موتور کاربرد دارد.
✅ کلید انتخاب وضعیت (Selector Switch)
برای تغییر بین حالت‌های مختلف کارکرد جرثقیل (مثلاً دستی یا اتوماتیک) استفاده می‌شود.
✅ لیمیت سوئیچ (Limit Switch)
از برخورد جرثقیل یا قلاب به انتهای مسیر جلوگیری می‌کند.
هنگام رسیدن به نقطه نهایی، مدار را قطع می‌کند و مانع از آسیب به جرثقیل می‌شود.
✅ مدار ایمنی (Emergency Stop & Safety Circuit)
شامل دکمه‌های توقف اضطراری (Emergency Stop)، حفاظت در برابر اضافه‌بار، و سنسورهای ایمنی است.
برای جلوگیری از حوادث و حفظ ایمنی اپراتور و تجهیزات به کار می‌رود.
۳. اتصالات و ورودی/خروجی‌ها (Wiring & Connections)
✅ ترمینال‌های ورودی و خروجی (Terminal Blocks)
برای اتصال سیم‌های برق و فرمان به تجهیزات داخلی و خارجی تابلو استفاده می‌شوند.
دسته‌بندی ترمینال‌ها باعث نظم و سهولت در سیم‌بندی و عیب‌یابی می‌شود.
✅ ارت (Earth/Grounding System)
اتصال بدنه تابلو و تجهیزات به زمین برای جلوگیری از برق‌گرفتگی و حفاظت در برابر نوسانات الکتریکی.
تابلو برق جرثقیل سقفی شامل مدار قدرت (برای تأمین و کنترل برق موتور) و مدار فرمان (برای اجرای دستورات کنترلی) است. استفاده از تجهیزات مناسب و سیم‌بندی اصولی باعث افزایش ایمنی و طول عمر سیستم می‌شود.
نکات مهم در طراحی و نصب تابلو برق جرثقیل
- استفاده از قطعات استاندارد و باکیفیت
- طراحی صحیح مدار فرمان برای جلوگیری از خطاهای کنترلی
- رعایت ایمنی در سیم‌بندی و نصب تجهیزات حفاظتی
- تست و بررسی عملکرد تابلو قبل از راه‌اندازی نهایی
→ اگر به دنبال نقشه تابلو برق متناسب با جرثقیل خود هستید، با ما تماس بگیرید